[links()]
VÕ VĂN KIỆT
Nguyên uỷ viên Thường vụ Bộ Chính trị,
nguyên Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng,
nguyên Thủ tướng Chính phủ
(Tiếp theo)
Sau giải phóng, tôi làm Chủ tịch uỷ ban nhân dân, Bí thư Thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh. Khó khăn chồng chất, vướng mắc đủ bề. Chúng tôi ngược xuôi mò mẫm mọi cách để tháo gỡ khó khăn. Đồng chí Phạm Văn Đồng hay gọi đùa tôi là "Chủ tịch gạo", "Chủ tịch heo". Có đồng chí gán cho tôi cái tên "Tướng vượt rào". Mỗi năm vài lần, tôi ra Hà Nội báo cáo công việc. Trong những cuộc hội nghị như vậy, không ít đồng chí không đồng tình với những giải pháp do Thành phố đề xuất. Đồng chí Trường Chinh thường lắng nghe rất chăm chú. Những câu hỏi, ánh mắt của đồng chí mách bảo tôi rằng đồng chí ý thức được có nhiều vấn đề mới mà thực tiễn đang đặt ra, dù có điều trái ngược với những gì vẫn được coi là đúng, là chính thống từ trước tới nay. Đối với chủ trương cải cách công thương nghiệp miền Nam, đồng chí Trường Chinh cũng không bộc lộ thái độ quyết liệt như một số đồng chí khác. Thái độ của đồng chí Trường Chinh khi đó động viên, khích lệ tôi rất nhiều vì tôi hiểu rằng đồng chí vốn là "cây" lý luận và là người hết sức chặt chẽ, nghiêm khắc (ngay với vấn đề khoán nông nghiệp, dù đã quyết theo đa số, đồng chí vẫn bảo lưu ý kiến không đồng tình của mình).
 |
| Để chuẩn bị cho Đại hội VI, đồng chí Trường Chinh đã đi thực tế tại nhiều đia phương phía Nam để nắm bắt tình hình và lắng nghe các đề xuất - Ảnh tư liệu . |
Lần nào vào Thành phố Hồ Chí Minh, đồng chí cũng hỏi thăm, tìm hiểu về những cơ sở đi đầu trong tháo gỡ khó khăn. Một kỳ hè, đồng chí tới Đà Lạt và cho tìm lãnh đạo các điển hình dệt, bột giặt, thuốc lá... của Thành phố đến trình bày kỹ tình hình. Khi đó, tôi cảm nhận là đồng chí đã bắt trúng mạch, bước đầu dò ra con bệnh và đang suy ngẫm tìm thuốc trị. Cũng từ đó, dù đồng chí vẫn luôn nguyên tắc, nghiêm khắc như vậy, nhưng dường như tôi thấy đồng chí gần gũi hơn. Năm 1982, tôi ra Hà Nội phụ trách uỷ ban Kế hoạch Nhà nước. Những lần Bộ Chính trị họp bàn về kinh tế, đồng chí Trường Chinh thường khuyến khích tôi phát biểu và tôi thấy càng về sau đồng chí càng quan tâm tới những ý kiến khác nhau.
Đồng chí Lê Duẩn qua đời, đồng chí Trường Chinh được Ban Chấp hành Trung ương bầu làm Tổng Bí thư và bắt tay chuẩn bị Đại hội VI. Phải nói rằng, vào thời điểm đó chỉ có đồng chí Trường Chinh với hiểu biết sâu sắc về lý luận, và hình ảnh một đồng chí hết sức nguyên tắc, có phần cứng theo kiểu chính thống, mới có thể chỉ đạo thành công Đại hội VI - Đại hội của Đổi Mới. Điều tôi thấy hết sức thú vị là "tác giả" - nói chính xác hơn là "chủ biên" - của Đổi Mới lại là một người vốn được coi là hết sức "cứng" như đồng chí Trường Chinh. Tôi hiểu rằng, đồng chí đã chú ý nghe từ nhiều phía và đặc biệt là đã coi trọng ý kiến của những cán bộ có tư duy, dám nói thật, nói rõ quan điểm của mình. Đồng chí là người rất kiên trì đấu tranh với mọi ý tưởng, mọi sự việc mà theo đồng chí là không đúng và cũng rất quyết đoán đối với những điều mà đồng chí cho là đúng đắn, đủ cơ sở.
Tôi cũng có điều kiện tham gia ở mức nhất định vào quá trình chuẩn bị văn kiện Đại hội VI. Đồng chí Trường Chinh trực tiếp chỉ đạo soạn thảo và đích thân sửa chữa từng câu, chữ trong dự thảo văn kiện. Qua thực tiễn công việc sau này, tôi càng thấy chi tiết có vẻ mang tính kỹ thuật đó rất quan trọng, cần thiết. Đối với những tài liệu liên quan tới các chủ trương lớn, nếu người lãnh đạo không trực tiếp cho định hướng rõ ràng mà "giao khoán" cho anh em biên tập thì sau này dù có sửa đi, sửa lại cũng khó đạt đúng tầm cần thiết, mong muốn. Cuối giai đoạn chuẩn bị, cần dành thời gian xem xét tỉ mỉ tới từng câu chữ để bảo đảm mọi ý tứ đều được thể hiện.
Trong số các đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng, đồng chí Trường Chinh nổi tiếng là người rất kỹ tính trong việc sử dụng câu chữ. Tôi có một kỷ niệm nhỏ, khó quên. Quãng đầu năm 1976, trong một buổi họp với lãnh đạo Thành phố, đồng chí Trường Chinh nói riêng với tôi cần lưu ý tới một nhân vật đang sống ở Thành phố. Tôi giở sổ ghi tên nhân vật này. Do thói quen, tôi ghi họ nhân vật này thành "Nguyền" thay vì "Nguyễn". Ngồi cạnh tôi, đồng chí Trường Chinh ngó qua và bảo: "Đồng chí viết lộn rồi, dấu ngã chứ không phải dâu hỏi".
Không chỉ riêng tôi, nhiều đồng chí lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh hồi đó cũng "ớn" sự chặt chẽ, nguyên tắc của đồng chí Trường Chinh. Ngay sau ngày giải phóng miền Nam, trên thực tế, kể cả trong những bài hát, tác phẩm văn thơ... mọi người đã gọi Sài Gòn là Thành phố Hồ Chí Minh. Nhân dân Thành phố coi đó là.niềm tự hào lớn. Năm 1976, trước khi Quốc hội (cả nước thống nhất) họp, Thành uỷ báo cáo xin ý kiến các đồng chí lãnh đạo chủ chốt phương án đề nghị Quốc hội công nhận tên gọi của Thành phố là Thành phố Hồ Chí Minh. Nhiều đồng chí tỏ thái độ chấp thuận phương án này. Riêng đồng chí Trường Chinh không đồng ý. Đồng chí nói: Lịch sử phải thành văn. Chưa có văn bản có giá trị pháp lý nào đặt tên mới cho Sài Gòn là Thành phố Hồ Chí Minh. Vì vậy, Quốc hội phải quyết định đặt tên mới cho Thành phố chứ không chỉ công nhận tên gọi đó. Vấn đề càng lớn càng phải làm đúng Hiến pháp, pháp luật.
Đồng chí Trường Chinh không trực tiếp có mặt ở chiến trường miền Nam như các đồng chí Lê Duẩn, Nguyễn Văn Linh, Lê Đức Thọ... Nếp sinh hoạt, phong cách của đồng chí cũng có phần khác so với các đồng chí đó. Vì vậy, một thực tế là có một số đồng chí Nam Bộ dù kính trọng nhưng ít gần gũi thân mật đối với đồng chí. Tuy nhiên, với những gì đồng chí đã làm để đưa Đảng ta, đất nước ta bước vào công cuộc Đổi Mới, tất cả đều rất mực quý mến và tin tưởng đồng chí. Tôi được biết, trong thời gian chuẩn bị nhân sự Đại hội VI, một số đồng chí lặn lội từ miền Nam ra, tới xin gặp đồng chí Trường Chinh để "năn nỉ" đồng chí tiếp tục làm Tổng Bí thư thêm một nhiệm kỳ nữa. Điều đó thật không ai có thể hình dung được trước đó.
Trong ký ức tôi, đồng chí Trường Chinh luôn là một nhà lãnh đạo uyên thâm, đáng kính. Đồng chí là tấm gương lớn về nghị lực, nguyên tắc. Đồng chí chẳng những là người có công lớn trong việc khởi xướng Đổi Mới mà còn đóng góp lớn cho việc gìn giữ kỷ cương trong Đảng. Những cống hiến to lớn của đồng chí cho sự nghiệp của Đảng, của dân tộc mãi được trân trọng và những bài học quý báu đồng chí để lại cho chúng ta vẫn còn nguyên giá trị, đặc biệt là vào thời điểm toàn Đảng ta đang nỗ lực thực hiện nhiệm vụ trung tâm là phát triển kinh tế và nhiệm vụ then chốt là chỉnh đốn, xây dựng Đảng, nhằm đáp ứng yêu cầu của thời kỳ phát triển mới./.
