Bảo hiểm xã hội và cuộc sống: Giải pháp hạn chế tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần 

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là chỗ dựa cho người lao động những lúc rủi ro khi đang làm việc và lúc về già. Tuy nhiên, thời gian qua, trước thực trạng người rút BHXH một lần có chiều hướng gia tăng, ngành BHXH tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp thực hiện có hiệu quả, qua đó xây dựng hệ thống an sinh xã hội bền vững.

Cán bộ “một cửa” Bảo hiểm xã hội tỉnh ứng dụng chuyển đổi số, tạo thuận lợi tối đa cho tổ chức, cá nhân đến giao dịch.

Qua nắm bắt nhu cầu, nguyện vọng của người lao động, ngành BHXH nhận thấy có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng số người hưởng BHXH một lần. Đa phần người hưởng BHXH một lần là người trẻ, khi chấm dứt hợp đồng lao động đủ 1 năm sẽ đề nghị giải quyết chế độ BHXH một lần. Với quy định thời gian tham gia tối thiểu 20 năm đóng BHXH mới đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí dẫn đến đa số người lao động có thời gian đóng BHXH dưới 10 năm khó chờ đợi đóng tiếp để đủ điều kiện hưởng lương hưu; nhiều trường hợp từ 45-50 tuổi mới bắt đầu tham gia BHXH khó có cơ hội hưởng lương hưu nên muốn hưởng BHXH 1 lần. Thực tế, tình trạng hưởng BHXH một lần gia tăng sẽ dẫn đến việc người lao động khi hết tuổi lao động sẽ không có hoặc giảm sút lương hưu. Việc hưởng BHXH một lần gia tăng cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc bảo đảm an sinh xã hội bền vững cho người dân, không để ai ở lại phía sau.

Để hạn chế tình trạng rút BHXH một lần, ngành BHXH tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức để người lao động nhận thức về vai trò, lợi ích lâu dài của chính sách BHXH. Đẩy mạnh tuyên truyền về chính sách BHXH tự nguyện để người lao động khi bị chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc có cơ hội để tự nguyện tham gia BHXH tự nguyện. BHXH tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền chế độ chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) trên địa bàn tỉnh với đa dạng các hình thức như: trên biển quảng cáo điện tử; các nền tảng mạng xã hội: Zalo, Facebook, Youtube..., cấp phát tờ rơi BHYT gia đình; tờ rơi BHXH tự nguyện đến các đại lý thu và khách mời dự tại các hội nghị tuyên truyền. Bên cạnh đó, BHXH tỉnh phối hợp với Báo Nam Định, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh đăng, phát nhiều chuyên mục, chuyên trang về BHXH, BHYT. Hàng năm, BHXH tỉnh phối hợp với Hội Nông dân tỉnh tổ chức hội nghị tuyên truyền đối thoại chính sách BHXH, BHYT với sự tham gia của các hội viên. Cùng với đẩy mạnh tuyên truyền, BHXH từ tỉnh đến huyện tích cực cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng hoạt động của bộ phận “một cửa” và cán bộ giải quyết chế độ BHXH, BHYT, tạo thuận lợi tối đa cho tổ chức, cá nhân đến giao dịch. Tại bộ phận “một cửa” ngành BHXH, cán bộ, chuyên viên nhiệt tình tư vấn cho người lao động về những thiệt thòi khi thanh toán BHXH một lần; những quyền lợi khi hưởng chế độ hưu trí. Nhiều lao động đến nộp hồ sơ thanh toán BHXH một lần, sau khi được tư vấn đã từ bỏ ý định rút BHXH để bảo đảm cuộc sống khi về già. Ngành BHXH các huyện đã tham mưu cho các cấp ủy Đảng, chính quyền tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác BHXH, BHYT gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội địa phương; xây dựng chương trình, nội dung, phương pháp truyền thông phù hợp với từng nhóm đối tượng, từng địa phương để đưa chính sách BHXH, BHYT đến với nhân dân.

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tình trạng rút BHXH một lần trên địa bàn tỉnh không gia tăng đột biến, công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH đạt nhiều kết quả tích cực. Đến nay, toàn tỉnh có 212.486 người tham gia BHXH bắt buộc; 24.566 người tham gia BHXH tự nguyện. Trong đó, riêng quý I-2024, toàn tỉnh đã có 2.734 lượt người hưởng BHXH 1 lần.

Hiện tại, Luật BHXH đang được lấy ý kiến để chỉnh sửa theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người tham gia hưởng chế độ hưu trí. BHXH tỉnh khuyến cáo người lao động cần cân nhắc kỹ trước khi đề nghị giải quyết hưởng chế độ BHXH một lần bởi người lao động sẽ chịu thiệt thòi nhiều quyền lợi. Người lao động không còn trong hệ thống BHXH được Nhà nước tổ chức, thực hiện và bảo hộ; mất cơ hội hưởng lương hưu, nguồn thu nhập ổn định hữu ích khi về già; số tiền nhận được ít hơn so với số tiền đóng vào quỹ BHXH. Ngoài ra, theo quy định của pháp luật, tổng mức đóng BHXH là 22% mức tiền lương tháng; trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%; tổng mức đóng vào quỹ BHXH hàng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu hưởng BHXH một lần thì người lao động chỉ được thanh toán cao nhất bằng 2 tháng lương làm căn cứ đóng BHXH cho một năm tham gia BHXH. Như vậy, người lao động mất đi 0,64 tháng lương mỗi năm.

Bên cạnh những giải pháp của ngành để hạn chế hưởng BHXH một lần, thời gian tới, Luật BHXH cần sửa đổi theo hướng mở rộng đối tượng tham gia, quyền lợi hưởng; giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động có nhiều cơ hội để hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động. Đồng thời, phát hiện, xử lý nghiêm tình trạng mua bán, cầm cố sổ BHXH; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm các trường hợp đơn vị, doanh nghiệp vi phạm về quy định đóng BHXH cho người lao động. Công đoàn các cấp, chủ sử dụng lao động tiếp tục phối hợp với cơ quan BHXH chú trọng thông tin, truyền thông rộng rãi tới người lao động về tính ưu việt, lợi ích lâu dài khi tiếp tục tham gia BHXH. Người lao động không nên quyết định hưởng BHXH một lần mà nên bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia, qua đó tự đảm bảo cuộc sống và chăm sóc sức khỏe cho bản thân khi hết tuổi lao động, về già./.

Bài và ảnh: Viết Dư